رویکرد ویلیام جیمز به دین

  ویلیام جیمز از مهم ترین روان شناسان پراگماتیسیم است. او درکتاب مهم ش به نام انواع تجربه دینی می گوید: ارزیابی نهایی یک عقیده یا یک تجربه را می توان فقط در سایه ثمربخشی آن در زندگی فرد انجام داد.


جیمز که در محیطی پروتستانی بزرگ شده بود، دارای دغدغه های دینی بود و خود
وی از جهت عاطفی دلبستگی و گرایش خاصی به احوال دینی داشت. او در کتاب انواع تجربه دینی نیز با حالات احترام آمیز عرفانی درباره خود میگوید:خمیره ذاتی من تقریباً به طور کامل به این التذاذات روحانی وابسته است او براساس دیدگاه پراگماتیسمی اش معتقد است که حقیقت بودن هر چیز در گرو مطلوبیت آن در عمل است و یک عقیده وقتی رضایت بخش عمل می کند که به وسیله تجربه تأیید شود. از نظر پراگماتیسیم تنها آزمون حقیقت محتمل این است که باید چیزی باشد که بهتر ما را هدایت کند، چیزی که بهتر از همه با هر جزء زندگی جور درآید و با مجموعه مقتضیات تجربه، بدون حذف چیزی از آن تلفیق شود.

جیمز در یک جمع بندی که از حیات دینی ارائه میدهد میگوید به طور کلی در گسترده ترین شیوة ممکن ویژگی های حیات دینی بر حسب دریافت ما، این باورها نهفته
است:

1. دنیای دیدنی، بخشی از عالم معنوی تر است که ارزش و معنای خود را از آن دریافت میکند.
2. وصال یا ارتباط قرین با هماهنگی با آن عالم برتر، غایت حقیقی ماست.
3. دعا یا اتصال با روح عالم خلقت  خدا یا نظم کائنات  فرایندی است که در آن واقعاً کاری (با ثمر ) انجام میشود و قدرتهای معنوی دارای آثار روان شناختی یا جسمانی در ما جریان مییابد.
4. زندگی مزه و طعم جدیدی می یابد ، همچون موهبت الهی به شکل زندگی سرشار از نشاط شاعرانه یا بهجت دلیرانه ظاهر میشود.
5. امنیت خاطر و آرامش باطنی ایجاد میشود که نتیجه اش در ارتباط با دیگران، اظهار احسان و عواطف بی دریغ است.


مقاله:تأملی برآراء ویلیام جیمز در پرتو نقدکتاب روانشناسی دین ازدیدگاه ویلیام جیمز،ملیحه صابری نجف آباد، عیارسال چهاردهم پاییز1389شماره1(پیاپی23)