تأثیر دین در سلامت جسمانی و تغییرات بدن

در حوزه‌های علمی اپیدمیولوژی، بهداشت پزشکی، روان شناسی، روان شناسی سلامت و جامعه شناسی سلامت، تحقیقات روز افزونی وجود دارد که نشان می‌دهند پایبندی و گرایشات دینی که محور اصلی آنها نگرشهای ایمانی بوده در سلامت افراد مؤثر می‌باشد نگارندگان نحوه تأثیر ایمان بر سلامت جسم را از دو راه بیان می‌دارد :

راه اول:

تأثیر ایمان و آموزه های دینی در سلامت جسمانی از طریق راه سایکونوروفیزیولوژیک می‌باشد.
این راه می‌گوید آموزه‌های دینی عواطف مثبت تولید می‌کند و این عواطف از طریق دستگاه عصبی خود مختار سبب عملکرد مطلوب دستگاههای فیزیولوژیک از قبیل دستگاه قلبی- عروقی، گوارش، غدد مترشحۀ داخلی، سیستم ایمنی می‌گردد. در سالهای اخیر یک رشته علمی جدید به نام سایکونورایمونولوژی یا «عصب- روان- ایمنی‌شناسی» ایجاد شده‌است.
بنابر تحقیقات ارائه شده در این رشته، ایمان و اعتقاد به آموزه‌های دینی تأثیر بر سلامت جسمانی دارد و نحوه تأثیر آن را اینگونه بیان می‌کنند که انواعی از ملکولهای پیک بنام نوروپپتیدها می‌باشد این ملکولهای پیک، پیامهای مربوط به افکار، عقاید و احساسات را از طریق گردش خون حمل کرده و به این ترتیب، وضعیت روانی و ذهنی را مستقیماً به تمام سلولهای بدن مرتبط می‌کند و این مهمترین عامل تقویت یا تضعیف سیستم ایمنی، تحت تأثیر افکار و اعتقادات است.
این ملکولها نه تنها از مغز، بلکه از هر یک از ارگانهای دیگر بدن نیز، می‌توانند منشأ بگیرند. تحقیقاتی که پژوهشگران «مرگز مطالعات دین، معنویت و سلامتی» دانشگاه دوک امریکا انجام دادند نشان داده افرادی که مرتب به عبادتگاه می‌روند، دارای سیستم ایمنی قوی‌تر هستند.

راه دوم:
طب تئوسوماتیک می‌باشد. قبل از آنکه مفهومی به نام طب تئوسوماتیک ظاهر شود طب روان تنی یا سایکوسوماتیک یا پزشکی ذهن- بدن که در سالهای اخیر رونق زیادی گرفت ارتباط سلامت روانی را با سلامت جسمانی به خوبی روشن کرده است. در این رشته تأکید می‌شود که بیماری و مرگ هر کس کمتر دارای علت واحدی است. ذهن یا وضعیت روحی و روانی فرد، می‌تواند به روند بروز بیماری و مرگ شتاب بخشد اما این به معنای نفی تأثیر باکتریها، ویروسها، سلولهای سرطانی، انسداد عروق و امثال آنها نیست.
زیرا همه این عوامل به علاوه وضعیت روان شناختی فرد، در مسأله دخیل هستند. یافته دیگر در مطالعات آماری آن است که عوامل شناختی از سوی دیگر، می‌توانند مرگ را به تأخیر بیندازند. طب سایکوسوماتیک به تازگی در حال تحول تکاملی است و اینک موضوعی به نام طب تئوسوماتیک یا طب خدائی- تنی بطور جدی مطرح است این طب دارای اصول ویژه‌ای می‌باشد که این اصول (پایبندی دینی، معاشرت منظم مذهبی، شرکت در عبادات و نماز، امید به خالق هستی، تجربیات عرفانی، دعا برای دیگران) جزء ایمان فرد می‌باشد بنابراین راه دوم برای تایید تأثیر ایمان در سلامت جسم، وجود تحقیقات طب تئوسوماتیک می‌باشد .


نام نویسنده:علیرضا اژدر*محمد مهدی احمدی فراز**،برسی تطبیقی ایمان در اسلام و مسیحیت و تاثیرآن بر سلامت،الهیات تطبیقی(علمی پژوهشی)،سال چهارم،شماره نهم،بهار وتابستان1392

روانشناسی دین از نظرکارل گوستاو یونگ

دانش روانشناسی رابطه ی مستقیمی با دین دارد. به همین سبب بنیان گذاران این دانش، همواره به بررسی مسأله ی دین و تأثیر آن در روان انسان پرداختهاند. از آن جمله، میتوان از کارل گوستاو  روانشناس سویسی و پایهگذار روانشناسی تحلیلی نام برد، که تحقیقات گستردهای در حوزه ی دین شناسی انجام داده است. او بر خلاف برخی از روانشناسان که منشاء دین را امور غیرمعرفتی مانند عقده های روانی، ترس یا فقر میدانستند، می پنداشت.
هدف اساسی این آن است که اندیشه های یونگ پیرامون دین و علل گرایش به آن را توصیف و تبیین کند تا به نقش اساسی کهن الگوهای یونگ و تأثیر آن در دین و دینداری بپردازد. بنابراین لازم است قبل از هر چیز روشن شود که کهن الگوها چه مفاهیمی
هستند؟ چه ویژگیهایی دارند؟

تعریف کهن الگو:

واژه ی کهن الگو در زبان فارسی به صورت کهن نمونه، نمونه ازلی، سرنمون، صور ازلی، صورنوعی و ... به کار رفته است، اما در مکتب یونگ همان تجارب و معلوماتی است که از نیاکان ما به ما رسیده و ناهشیار جمعی ما از آنها تشکیل یافته و در همه انسانها مشترک است.
یونگ در تعریف که نالگو آنها را افکار غریزی و مادرزادی و تمایل به رفتارهایی میداند که انسانها بر طبق الگوهای از پیش تعیین شده انجام میدهند و معتقد است که آدمی با این سرمایه، چشم به این جهان میگشاید.


ویژگیهای کهن الگو:

الف) کلیت و عمومیت: یونگ معتقد است همه ی افراد بشر دارای ناهشیار جمعی هستند و محتویات این ناهشیار یعنی کهن الگوها در همه افراد بشر مشترک است.
ب) بالقوه بودن: از نظر یونگ مفهوم کهن الگو در درون انسان ها وجود دارد و بسته به تجارب افراد ظهور و تجلی مییابد، بنابراین کهن الگوها مفاهیمی بالقوه هستند که در شرایط خاص متجلی می شوند.
ج) اکتسابی و تجربی بودن: چنان که در تعریف اشاره کردیم کهن الگوها تجارب و معلومات نیاکان ما هستند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که آنها جنبه ی اکتسابی و تجربی دارند.
د) تغییر و تحو لپذیری: مفاهیم کهن مفاهیمی منفعل و ایستا نبوده بلکه اکتیو و فعال اند و هر روز به این گنجینه ی مفاهیم افزوده میشود. بنابراین قابل تغییر و تحول اند.
ه) نسبی بودن: کهن الگوها مفاهیمی نسبی هستند. از نظر یونگ آمادگی برای داشتن هر فکری، مثبت یا منفی، در ناهشیار انسان وجود دارد. این افکار و اندیشه ها میتواند سوء ظن یا بزرگ منشی باشد. بر این اساس نسبی بودن از ویژگی کهن الگوهاست.


تعریف دین:

دین، یک حالت خاص روح انسان است که میتوان آن را چنین تعریف  : یونگ میگویدکرد: حالت مراقبت، تذکر و توجه دقیق به بعضی عوامل مؤثر که بشر عنوان "قدرت قاهره" را به آنها اطلاق و آنها را به صورت ارواح، شیاطین، خدایان، قوانین، کهن الگو و کمال مطلوب مجسم می کند.
بشر، در تجربه ی خود به عواملی برخورده که آنها را یا آن قدر توانا و مساعد یافته که توجه دقیق به آنها را لازم بداند، یا آن قدر بزرگ، زیبا و پرمعنا یافته که بخواهد آنها را با خضوع بپرستد و دوست بدارد و بر این عوامل، نامهای گوناگون گذاشته است. در زبان انگلیسی وقتی میخواهند بگویند کسی به کاری از ته دل علاقه دارد،می گویند که او به این کار تقریبا علاقه دینی دارد...
اصطلاح دین، معرِّف حالت خاص وجدانی است که بر اثر کیفیت قدسی و نورانی تغییر یافته است. ....هر مسلکی از یک طرف متکی به  احساس کیفیت قدسی و نورانی و از طرف دیگر متکی به ایمان یعنی وفاداری و اعتقاد نسبت به تأثیر عوامل قدسی و نورانی و تغییراتی است که در وجدان انسان از آن تأثیر حاصل میشود.


کارکرد های دینداری:

الف) معنا بخشیدن به حیات: معنادار کردن زندگی یکی از مهمترین کارکردهای دین نبود معنااست. از نظر یونگ خدا معنای زندگی را در درون انسان برای او تأمین میکند مانع از غنای زندگی میشود از این رو مترادف با بیماری است. معنا، بسیاری از چیزها و شاید همه چیز را تحمل پذیر میکند

ب) سلامت روانی: در سال های اخیر روانشناسان توجه بیشتری به دین برای سلامت روان و درمان بیماریهای روانی معطوف داشتهاند. آنها معتقدند در ایمان به خدا نیرویی خارق العاده وجود دارد که نوعی قدرت معنوی به انسان میبخشد و در تحمل سختی های زندگی روزمره او را کمک میکند. به نظر یونگ اعتقادات دینی از لحاظ بهداشت روانی دارای اهمیت فراوانی است.

ج) جلوگیری از یأس و ناامیدی و بی هدفی در زندگی: به اعتقاد یونگ، بدبختی، یأس، احساس پوچی، بیهدفی و بی معنایی بشر به دلیل نداشتن ارتباط با بنیادهای ناهشیار شخصیت است. از دیدگاه او علت اصلی فقدان این ارتباط، اعتقاد بیش از پیش و انحصارگرایانه به علم و عقل به عنوان راهنماهای زندگی است.

د) انسجام و تعادل شخصیت: وجود هر انسانی آکنده از غرایز و تمایلات گوناگون است که گاه در تضاد و تعارضاند و اگر در ایجاد توازن بین آنها کوتاهی شود، به اختلال شخصیت میانجامد. از نظر یونگ، دین نقش مهمی در متعادل کردن غرایز بشر ایفا میکند. هرچه
انسجام شخصیت و یکپارچگی هویت بیشتر باشد، سلامت روانی فرد بالاتر خواهد بود.


از سخنان یونگ پیرامون گرایش به دین و باور به خداوند میتوان نتیجه گرفت که یونگ مدافع دین است و فکر میکند تجربههای دینی به یک معنا واقعی اند و دین برای جامعه ضرورت دارد. او برای تمام ادیان ارزش واقعی قایل است و دین را پدیدهای شفابخش می داند. از نظر یونگ، کهن الگوها قلمرو دین هستند و از راه رویاها نمایان میشوند.
 

مؤلف:کارل گوستاو یونگ،نام کتاب:روانشناسی ودین،مترجم:فواد روحانی،ناشر:امیرکبیر،کتابهای جیبی،سال چاپ:1395،تهران،نوبت چاپ:4

سوالات کودکان درمورد خدا و شیوه درست پاسخگویی به آنها..!

«تمام ذهن های نیازمند و پرسشگر،خوستار دانستن اند».
انسان از طریق نیاز ها و سوالاتی که دارد،با جهان پیرامون خود ارتباط برقرار می کند.«چه»«کجا»«چگونه»«چرا»اولین لغاتی هستند که کودکان فرا می گیرند.
تمام والدینی که فرزندان چهار تا پنج سال دارند،به خوبی از این امر آگاهند.

*«مامان!خداچقدر بزرگ است؟»
-«خدا بزرگ تر از هرچیزی است.او بزرگتر از جهان و آسمان ها و..است»
*«ولی به چه بزرگی؟»
-«خدا به بزرگی عالم و حتی بزرگ تر از آن است.»
*«خدا کجاست؟»
-«خدا همه جا حضور دارد.»
*«چرا؟»
-«چون او آفریننده همه چیز است و باید همه چیز را هدایت کند.»
*«او چطور می تواند همه جا حضور داشته باشد؟»
-«چون او خداست و می تواند هرکاری بکند.»
*«چرا؟»

شما،دیر یا زود،با سوالاتی ازاین دست روبه رو خواهید شد که احتمالا پاسخگویی به تمام آن ها برایتان ساده نخواهد بود،راه های ساده ای وجود دارد که به شما کمک می کند پاسخ هایی بسیار ساده و قابل فهم به آن ها بدهید.

1-سوالات کودکان را جدی بگیرید و قبل از پاسخ دادن به آنها مدتی درباره شان فکر کنید.
2- زمان مناسبی را برای پاسخ دادن به آن ها انتخاب کنید.
3- تمامی سوالات را جدی بگیرید گاهی سوال از جانب فرزندانتان برای رسیدن به جواب مشخص نیست بلکه در واقع به منظور جلب توجه والدین بوده و یا دلایل دیگری دارد شما بهتر از هر کسی قادر هستید تا انگیزه سوال کردن فرزندانتان را درک کنید در اینگونه مواقع سوال فرزندانتان را جدی بگیرید تا تا دریابد که به او اهمیت می دهید.

*«اما خدا کجا زندگی میکند؟»
-«او همه جا حضوردارد.»
*«آیا او در اتاق من نیز هست؟»
-«بله.»
*«آیا او در کمد لباس،جعبه اسباب بازی ها و یخچال ما نیز هست؟»
-«بله.»
*«اخرچطوری؟»
-«هیچ کس نمی داند.»
*«چرا؟»
-«زیرا او خداست و محدودیت های ما انسان ها را ندارد،او هرکجا که باشیم،با ماست.»

هنگامی که احساس کنید ضرورتی ندارد پاسخ تمامی سوالات را بدانید،هم شما و هم فرزندتان عظیمت خداوند را بهتر احساس خواهید کرد.
این احساس،موجب تقویت نیازمندی شما به خدا شده و محرک جست وجو و تحقیق بیشتر برای دستیابی به پاسخ هایی عمیق تر درباره خدا خواهد بود.

نویسنده:دکترایریس یاب،کتاب:کلیدهای آموختن به کودکان درباره ی خدا،مترجم:دکتر مسعودحاجی زاده،انشارات صابرین،سال چاپ 1383
چاپ پانزدهم،بخش اول:سوالات کودکان درباره خدا